Pline, V : l'Afrique
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151
[1] Africam Graeci Libyam appellavere et
mare ante eam Libycum; Aegyptio finitur, nec alia pars terrarum
pauciores recipit sinus, longe ab occidente litorum obliquo spatio.
populorum eius oppidorumque nomina vel maxime sunt ineffabilia
praeterquam ipsorum linguis, et alias castella ferme
inhabitant.(Ptolemy,Geog. 4.1)
[2] Principio terrarum
Mauretaniae appellantur, usque ad C. Caesarem Germanici filium regna,
saevitia eius in duas divisere provincias. promunturium oceani extumum
Ampelusia nominatur a Graecis. oppida fuere Lissa et Cottae ultra
columnas Herculis, nunc est Tingi, quondam ab Antaeo conditum, postea a
Claudio Caesare, cum coloniam facerete, appellatum Traducta Iulia.
abest a Baelone oppido Baeticae proximo traiectu XXX. ab eo XXV in ora
oceani colonia Augusti Iulia Constantia Zulil, regum dicioni exempta et
iura in Baeticam petere iussa. ab ea XXXV colonia a Claudio Caesare
facta Lixos, vel fabulosissime antiquis narrata:
[3] ibi regia Antaei
certamenque cum Hercule et Hesperidum horti. adfunditur autem
aestuarium e mari flexuoso meatu, in quo dracones custodiae instar
fuisse nunc interpretantur. amplectitur intra se insulam, quam solam e
vicino tractu aliquanto excelsiore non tamen aestus maris inundant.
exstat in ea et ara Herculis nec praeter oleastros aliud ex narrato
illo aurifero nemore.
[4] minus profecto mirentur
portentosa Graeciae mendacia de his et amne Lixo prodita qui cogitent
nostros nuperque paulo minus monstrifica quaedam de iisdem tradidisse,
praevalidam hanc urbem maioremque Magna Carthagine, praeterea ex
adverso eius sitam et prope inmenso tractu ab Tingi, quaeque alia
Cornelius Nepos avidissime credidit.
[5] ab Lixo XL in
mediterraneo altera Augusta colonia est Babba, Iulia Campestris
appellata, et tertia Banasa LXXV p., Valentia cognominata. ab ea XXXV
Volubile oppidum, tantundem a mari utroque distans. at in ora a Lixo L
amnis Sububus, praeter Banasam coloniam defluens, magnificus et
navigabilis. ab eo totidem milibus oppidum Sala, eiusdem nominis fluvio
inpositum, iam solitudinibus vicinum elephantorumque gregibus infestum,
multo tamen magis Autololum gente, per quam iter est ad montem Africae
vel fabulosissimum Atlantem.
[6] E mediis hunc harenis in
caelum attolli prodidere, asperum, squalentem qua vergat ad litora
oceani, cui conomen inposuit, eundem opacum nemorosumque et scatebris
fontium riguum qua spectet Africam, fructibus omnium generum sponte ita
subnascentibus, ut numquam satias voluptatibus desit.
[7] incolarum neminem
interdiu cerni; silere omnia haut alio quam solitudinum horrore; subire
tacitam religionem animos propius accedentium praeterque horrorem elati
subter nubila atque in vicina lunaris circuli. eundem noctibus micare
crebris ignibus, Aegipanum Satyrorumque lascivia inpleri, tibiarum ac
fistulae cantu tympanorumque et cymbalorum sonitu strepere. haec
celebrati auctores prodidere praeter Herculi et Perseo laborata ibi.
spatium ad eum inmensum incertumque.
[8] fuere et Hannonis
Carthaginiensium ducis commentarii Punicis rebus florentissimis
explorare ambitum Africae iussi, quem secuti plerique e Graecis
nostrisque et alia quidem fabulosa et urbes multas ab eo conditas ibi
prodidere, quarum nec memoria alia nec vestigium exstat.
[9] Scipione Aemiliano res in
Africa gerente Polybius annalium conditor, ab eo accepta classe
scrutandi illius orbis gratia circumvectus, prodidit a monte eo ad
occasum versus saltus plenos feris, quas generat Africa; ad flumen
Anatim CCCCLXXXXVI, ab eo Lixum CCV. Agrippa Lixum a Gaditano freto
CXII abesse; inde sinum qui vocetur Sagigi, oppidum in promunturio
Mulelacha, flumina Sububam et Salat, portum Rutubis a Lixo CCXXIIII,
inde promunturium Solis, portum Rhysaddir, Gaetulos Autoteles, flumen
Quosenum, gentes Selatitos et Masatos, flumen Masathat, flumen Darat,
in quo crocodilos gigni.
[10] dein sinum DCXVI
includi montis Bracae promunturio excurrente in occasum, quod
appelletur Surrentium. postea flumen Salsum, ultra quod Aethiopas
Perorsos, quorum a tergo Pharusios. his iungi in mediterraneo Gaetulos
Daras, at in ora Aethiopas Daratitas, flumen Bambotum, crocodilis et
hippopotamis refertum. ab eo montes perpetuos usque ad eum, quem Theon
Ocema dicemus. inde ad promunturium Hesperu navigationem dierum ac
noctium decem. in medio eo spatio Atlantem locavit, ceteris omnibus in
extremis Mauretaniae proditum.
[11] Romana arma primum
Claudio principe in Mauretania bellavere, Ptolemaeum regem a Gaio
Caesare interemptum ulciscente liberto Aedemone, refugientibusque
barbaris ventum constat ad montem Atlantem. nec solum consulatu
perfunctis atque e senatu ducibus, qui tum res gessere, sed equitibus
quoque Romanis, qui ex eo preafuere ibi, Atlantem penetrasse in gloria
fuit.
[12] quinque sunt, ut
diximus, Romanae coloniae in ea provincia, perviumque famae videri
potest, sed id plerumque fallacissimum experimento deprehenditur, quia
dignitates, si indagare vera pigeat, ignorantiae pudore mentiri non
piget, haut alio fidei proniore lapsu quam ubi falsae rei gravis auctor
existit. equidem minus miror inconperta quaedam esse equestris ordinis
viris, iam vero et senatum inde intrantibus, quam luxuriae, cuius
efficacissima vis sentitur atque maxima, cum ebori, citro silvae
exquirantur, omnes scipuli Gaetuli muricibus, purpuris.
[13] indigenae tamen tradunt
in ora ab Salat CL flumen Asanam, marino haustu, sed portu spectabile,
mox amnem, quem vocant Fut, ab eo ad Dirim — hoc enim Atlanti nomen
esse eorum lingua convenit —CC, interveniente flumine, cui nomen est
Ivor. ibi pauca extare circa vestigia habitati quondam soli, vinearum
palmetorumque reliquias.
[14] Suetonius Paulinus,
quem consulem vidimus, primus Romanorum ducum transgressus quoque
Atlantem aliquot milium spatio, prodidit de excelsitate quidem eius
quae ceteri, imas radices densis altisque repletas silvis incognito
genere arborum, proceritatem spectabilem esse enodi nitore, frondes
cupressi similes praeterquem gravitate odoris, tenui eas obduci
lanugine, quibus addita arte posse quales e bombyce vestes confici.
verticem altis etiam aestate operiri nivibus.
[15] decumis se eo
pervenisse castris et ultra ad fluvium, qui Ger vocatur, per
solitudines nigri pulveris, eminentibus interdum velut exustis
cautibus, loca inhabitabilia fervore, quamquam hiberno tempore,
experto. qui proximos inhabitent saltus, refertos elephantorum
ferarumque et serpentium omni genere, Canarios appellari, quippe victum
eius animalis promiscuum iis esse et dividua ferarum viscera.
[16] iunctam Aethiopum
gentem, quos Perorsos vocant, satis constat. Iuba Ptolemaei pater, qui
primus utrique Mauretaniae imperitavit, studiorum claritate
memorabilior etiam quam regno, similia prodidit de Atlante, praeterque
gigni herbam ibi euphorbeam nomine, ab inventore medico suo appellatam.
cuius lacteum sucum miris laudibus celebrat in claritate visus
contraque serpentes et venena omnia privatim dicato volumine. et satis
superque de Atlante.
[17] Tingitanae provinciae
longitudo CLXX est. gentes in ea: quondam praecipua Maurorum — unde
nomen — quos plerique Maurusios dixerunt, attenuata bellis ad paucas
recidit familias. proxima illi Masaesylorum fuerat; simili modo
extincta est. Gaetulae nunc tenent gentes, Baniurae multoque
validissimi Autololes et horum pars quondam Nesimi, qui avolsi iis
propriam fecere gentem versi ad Aethiopas.
[18] ipsa provincia ab
oriente montuosa fert elephantos, in Abila quoque monte et quos Septem
Fratres a simili altitudine appellant. freto imminent iuncti Abilae. ab
iis ora interni maris, flumen Tamuda navigabile, quondam et oppidum,
flumen Laud, et ipsum navigiorum capax.Rhysaddiroppidum et portus,
Malvane fluvius navigabilis.(Ptolemy,Geog. 4.2)
[19] Siga oppidum ex adverso
Malacae in Hispania siti, Syphacis regia, alterius iam Mauretaniae.
namque diu regum nomina obtinuere, ut Bogutiana appellaretur extuma,
itemque Bocchi quae Caesariensis. ab ea portus Magnus, a spatio
appellatus, civium Romanorum oppido. amnis Mulucha, Bocchi
Masaesylorumque finis. Quiza Cenitana peregrinorum oppidum, Arsennaria
Latinorum,III a mari;
[20] Cartenna, colonia
Augusti legione secunda, item colonia eiusdem deducta cohorte praetoria
Gunugu. promunturium Apollinis oppidumque ibi celeberrimum Caesarea,
ante vocitatum Iol, Iubae regia a Divo Claudio coloniae iure donata;
eiusdem iussu deductis veteranis Oppidum Novum et Latio dato Tipasa,
itemque a Vespasiano Imperatore eodem munere donatum Icosium; colonia
Augusti Rusguniae, Rusucuriu civitate honoratum a Claudio, Rusazus
colonia Augusti, Saldae colonia eiusdem, item Igilgili;
[21] oppidum Tucca,
inpositum mari et flumini Ampsagae. intus colonia Augusta, quae item
Succhabar, item Tubusuptu, civitates Timici, Tigavae. flumina Sardabal,
Aves, Nabar. gens Macurebi, flumen Usar, gens Nababes. flumen Ampsaga
abest a Caesarea CCCXXII. utriusque Mauretaniae longitudo |X|:XXXVIII,
latitudo CCCCLXVII.
[22] Ab Ampsaga Numidia est,
Masinissae clara nomine, Metagonitis terra a Graecis appellata, Numidae
vero Nomades a permutandis pabulis, mapalia sua, hoc est domos,
plaustris circumferentes. oppida Chullu, Rusicade, et ab eo ad XLVIII
in mediterraneo colonia Cirta Sittianorum cognomine, et alia intus
Sicca liberumque oppidum Bulla Regia. at in ora Tacatua, Hippo Regius,
flumen Armua, oppidum Thabraca civium Romanorum, Tusca fluvius,
Numidiae finis. nec praeter marmoris Numidici ferarumque proventum
aliud insigne ei.
[23] A Tusca Zeugitana regio
et quae proprie vocetur Africa est. tria promunturia, Candidum, mox
Apollinis adversum Sardiniae, Mercuri adversum Siciliae, in altum
procurrentia duos efficiunt sinus, Hipponiensem proximum ab oppido quod
Hipponem Dirutum vocant, Diarrhytum Graecis dictum propter aquarum
rigua. cui finitimum Theudalis inmune oppidum, longius a litore.
[24] dein promunturium
Apollinis et in altero sinu Utica civium Romanorum, Catonis morte
nobilis, flumen Bagrada, locus Castra Cornelia, colonia Carthago Magnae
in vestigiis Carthaginis, colonia Maxula, oppida Carpi, Missua et
liberum Clypea in promunturio Mercuri, item libera Curubis, Neapolis.
mox Africae ipsius alia distinctio. Libyphoenices vocantur qui Byzacium
incolunt. ita appellatur regio CCL p. circuitu, fertilitatis eximiae,
cum centesima fruge agricolis faenus reddente terra.
[25] hic oppida Leptis,
Hadrumetum, Ruspina, Thapsus. inde Thenae, Aves, Macomades, Tacape,
Sabrata, contingens Syrtim Minorem, ad quam Numidiae et Africae ab
Ampsaga longitudo DLXXX, latitudo, qua cognitum est,CC. ea pars, quam
Africam appellavimus, dividitur in duas provincias, veterem et novam,
discretas fossa inter Africanum sequentem et reges Thenas usque
perducta, quod oppidum a Carthagine abest CCXVI.
[26] Tertius sinus dividitur
in geminos, duarum Syrtium vadoso ac reciproco mari diros. ad proximam,
quae minor est, a Carthagine CCC Polybius tradit, ipsam centum milium
passuum aditu, trecentorum ambitu. et terrae autem siderum observatione
ad eam per deserta .... harenis perque serpentes iter est. excipiunt
saltus repleti ferarum multitudine introrsus elephantorum solitudines,
nox deserta vasta ultraque Garamantes, ab Augilis dierum XII itinere
distantes.
[27] super illos fuere gens
Psylli, super quos lacus Lycomedis, desertis circumdatus. Augilae ipsi
medio fere spatio locantur, ab Aethiopia, quae ad occidentem vergit, et
a regione, quae inter duas Syrtis interiacet, pari utrimque intervallo,
sed litore inter duas Syrtis CCL. ibi civitas Oeensis, Cinyps fluvius
ac regio, oppida Neapolis, Taphra, Habrotonum, Leptis altera, quae
cognominatur Magna. inde Syrtis Maior, circuitu DCXXV, aditu autem
CCCXII, [inde] accolit gens Cisippadum.
[28] in intimo sinu fuit ora
Lotophagon, quos quidam Machroas dixere, ad Philaenorum aras; ex harena
sunt hae. ab iis non procul a continente palus vasta amnem Tritonem
nomenque ab eo accipiti, Pallantias appellata Callimacho et citra
Minorem Syrtim esse dicta, multis vero inter duas Syrtis. promunturium,
quod Maiorem cludit, Borion appellatur. ultra Cyrenaica provincia.
[29] Ad hunc finem Africa a
fluvio Ampsaga populos DXVI habet, qui Romano pareant imperio, in his
colonias sex, praeter iam dictas Uthinam, Thuburbi. oppida civium
Romanorum XV, ex quibus in mediterraneo dicenda Absuritanum,
Abutucense, Aboriense, Canopicum, Chiniavense, Simithuense,
Thunusidense, Thuburnicense, Thinidrumense, Tibigense, Ucitana duo,
Maius et Minus, Vagense. oppidum Latinum unum Uzalitanum. oppidum
stipendiarium unum Castris Corneliis.
[30] oppida libera XXX, ex
quibus dicenda intus Achollitanum, Accaritanum, Avittense, Abziritanum,
Canopitanum, Melizitanum, Materense, Salaphitanum, Tusdritanum,
Thisicense, Tunisense, Theudense, Tagesense, Tigiense, Ulusubburitanum,
Vagense aliud, ...ense, Zamense. ex reliquo numero non civitates
tantum, sed plerique etiam nationes iure dici possunt, ut Nattabutes,
Capsitani, Musulami, Sabarbares, Massyli, Nicives, Vamacures, Cinithi,
Musuni, Marchubi et tota Gaetulia ad flumen Nigrim, qui Africam ab
Aethiopia dirimit.
[31] Cyrenaica, eadem
Pentapolitana regio, inlustratur Hammonis oraculo, quod a Cyrenis abest
CCCC p., fonte Solis, urbibus maxime quinque, Berenice, Arsinoe,
Ptolemaide, Apollonia ipsaque Cyrene. Berenice in Syrtis extimo cornu
est, quondam vocata Hesperidum supra dictarum, vagantibus Graeciae
fabulis. nec procul ante oppidum fluvius Lethon, lucus sacer, ubi horti
memorantur.
[32] abest ab Lepi CCCLXXV,
ab ea Arsinoe, Teuchira vocitata,XLIII et deinde Ptolemais, antiquo
nomine Barce,XXII. mox XL promunturium Phycuus per Creticum mare
excurrit, distans CCCL p. a Taenaro Laconicae promunturio, a Creto vero
ipsa CXXV. post id Cyrene, ab mari XI passuum, a Phycunte Apolloniam
XXIIII, ad Cherronesum LXXXVIII, unde Catabathmum CCXVI.In view of the
ablative form Phycunte, I imagine the nominative Phycuus in both
Teubner and Loeb presumably following it is a typesetter's error in the
former, and it should be Phycuns?
[33] accolunt Marmaridae, a
Paraetoni ferme regione ad Syrtim Maiorem usque porrecti. post eos
Acrauceles ac iam in ora Syrtis Nasamones, quos antea Mesamnones Grai
appellavere ab argumento loci, medios inter harenas sitos. Cyrenaicus
ager XV p. latitudine a litore et arboribus fertilis habetur, intus
eodem spatio frugibus tantum, mox XXX latitudine et CCL longitudine
lasere modo.
[34] post Nasamones Asbytae
et Macae vivunt; ultra eos Amantes XI dierum itinere a Syrtibus
Maioribus ad occidentem et ipsi versus harenis circumdati, puteos tamen
haut difficile binum ferme cubitorum altitudine inveniunt ibi
restagnantibus Mauretaniae aquis. domos sale montibus suis exciso ceu
lapide construunt. ab iis ad Trogodytas hiberni occasus plaga dierum
septem iter, cum quibus commercium gemmae tantum, quam carbunculum
vocamus, ex Aethiopia invectae.
[35] intervenit ad
solitudines Africae super Minorem Syrtim dictas versas Phazania, ubi
gentem Phazaniorum urbesque Alelen et Cillibam subegimus, item Cidamum
e regione Sabratae. ab iis mons longo spatio in occasu ab ortu tendit,
Ater nostris dictus a natura, adusto similis aut solis repercussu
accenso.
[36] ultra eum deserta,
Mathelgae oppidum Garamantum itemque Debris adfuso fonte a medio die ad
mediam noctem aquis ferventibus totidemque horis ad medium diem
rigentibus, clarissimumque Garama, caput Garamantum, omnia armis
Romanis superata et a Cornelio Balbo triumphata, unius omnium curru
externo et Quiritum iure donate; quippe Gadibus genito civitas Romana
cum maiore Balbo patruo data est. et hoc mirum, supra dicta oppida ab
eo capta auctores nostros prodidisse, ipsum in triumpho praeter Cidamum
et Garamam omnium aliarum gentium urbiumque nomina ac simulacra
duxisse, quae iere hoc ordine:
[37] Tabudium oppidum,
Niteris natio, Miglis Gemella oppidum, Bubeium natio vel oppidum, Enipi
natio, Thuben oppidum, mons nomine Niger, Nitibrum, Rapsa oppida,
Viscera natio, Decri oppidum, flumen Nathabur, Thapsagum oppidum,
Tamiagi natio, Boin oppidum, Pege oppidum, flumen Dasibari, mox oppida
continua Baracum, Buluba, Alasit, Galsa, Balla, Maxalla, Cizania, mons
Gyri, in quo gemmas nasci titulus praecessit.
[38] ad Garamantas iter
inexplicabile adhuc fuit, latronibus gentis eius puteos — qui sunt non
alte fodiendi, si locorum notitia adsit — harenis operientibus. proxumo
bello, quod cum Oeensibus gessere initiis Vespasiani Imperatoris,
conpendium viae quadridui deprehensum est. hoc iter vocatur Praeter
Caput Saxi. finis Cyrenaicus Catabathmos appellatur, oppidum et vallis
repente convexa. ad eum terminum Cyrenaica Africa a Syrti Minore |X|:LX
in longitudinem patet, in latitudinem, qua cognitum est,DCCCCX.
[39] Quae sequitur regio
Mareotis Libya appellatur, Aegypto contermina. tenent Marmarides,
Adyrmachidae, dein Mareotae. mensura a Catabathmo Paraetonium LXXXVI.
in eo tractu intus Apis interest, nobilis religione Aegypti locus. ab
eo Paraetonium LXX:D, inde Alexandriam CC. latitudo CLXVIIII est.
Eratosthenes a Cyrenis Alexandriam terrestri itinere DXXV prodit.
[40] Agrippa totius Africae
a mari Atlantico cum inferiore Aegypto |XXX|:XXXX longitudinem,
Polybius et Eratosthenes, diligentissimi existimati, ab oceano ad
Carthaginem magnam |XI|, ab ea Canopum, Nili proximum ostium, |XVI|·
LXXXVIII fecerunt, Isidorus a Tingi Canopum |XXXVI|:XCVII, Artemidorus
XL M minus quam Isidorus.
[41] Insulas non ita multas
complectuntur haec maria. clarissima est Meninx, longitudine XXV,
latitudine XXII, ab Eratosthene Lotophagitis appellata; oppida habet
duo, Meningen ab Africae latere et altero Thoar, ipsa a dextro Syrtis
Minoris promunturio passibus MD sita. ab ea C p. contra laevum Cercina
cum urbe eiusdem nominis libera, longa XXV, lata dimidium eius, ubi
plurimum, at in extremo non plus V. huic perparva Carthaginem versus
Cercinitis ponte iungitur.
[42] ab iis L fere passuum
Lepadusa, longa VI; mos Gaulos, Galata, cuius terra scorpiones, dirum
animal Africae, necat. dicuntur et in Clupea emori, cuius ex adverso
Cossyra cum oppido. at contra Carthaginis sinum duae Aegiomeroe, Arae
autem scopuli auctores sunt et has quondam habitatas subsedisse.
[43] Interiore autem ambitu
Africae ad meridiem versus superque Gaetulos, intervenientibus
desertis, primi omnium Libyes Aegyptii, deinde Leucoe Aethiopes
habitant. super eos Aethiopum gentes Nigritae a quo dictum est flumine,
Gymnetes Pharusi, iam oceanum attingentes quos in Mauretaniae fine
diximus Perorsi. ab his omnibus vastae solitudines orientem versus
usque ad Garamantas Augilasque et Trogodytas, verissima opinione eorum,
qui desertis Africae duas Aethiopias superponunt, et ante omnes Homeri,
qui bipertitos tradit Aethiopas, ad orientem occasumque versos.
[44] Nigri fluvio eadem
natura quae Nilo. calamum ac papyrum et easdem gignit animantes
isdemque temporibus augescit. oritur inter Tarraelios Aethiopas et
Oechalicas. horum oppidum Magium. quidam solitudinibus Blemmyas et
Gamphasantas et Satyros et Himantopodas.
[45] Atlantes degeneres sunt
humani ritus, si credimus. nam neque nominum ullorum inter ipsos
appellatio est et solem orientem occidentemque dira inprecatione
contuentur ut exitialem ipsis agrisque, neque in somno visunt qualia
reliqui mortales. Trogodytae specus excavant; hae illis domus, victus
serpentium carnes, stridorque, non vox: adeo sermonis commercio carent.
Garamantes matrimoniorum exortes passim cum feminis degunt. Augliae
inferos tantum colunt. Gamphasantes, nudi proeliorumque expertes, nulli
externo congregantur.
[46] Blemmyes traduntur
capita abesse, ore et oculis pectore adfixis; Satyris praeter figuram
nihil moris humani; Aegipanum qualis vulgo pingitur forma; Himantopodes
loripedes quidam, quibus serpendo ingredi natura sit; Pharusi, quondam
Persae, comites fuisse Herculis ad Hesperidas tendentis. nec de Africa
plura quae memorentur occurrunt.
[47] Adhaeret Asia, quam
patere a Canopico ostio ad Ponti ostio Timosthenes |XXVI|:XXXVIII p.
tradit, ab ore autem Ponti ad os Maeotis Eratosthenes |XV|:XLV,
universam vero cum Aegypto ad Tanain Artemidorus et Isidorus
|L|:XIII:DCCL. maria eius conplura ab accolis traxere nomina; quare
simul indicabuntur.(Ptolemy,Geog. 4.5)
[48] Proxima Africae
incolitur Aegyptus, introrsus ad meridiem recedens, donec a tergo
praetendantur Aethiopes. inferiorem eius partem Nilus dextera laevaque
divisus amplexu suo determinat, Canopico ostio ab Africa, ab Asia
Pelusiaco,CLXX passuum intervallo. quam ob causam inter insulas quidam
Aegyptum retulere, ita se findente Nilo, ut triquetram terrae figuram
efficiat, ideoque multi Graecae litterae vocabulo Delta appellavere
Aegyptum. mensura ab unitate alvei, unde se primum findit in latera, ad
Canopicum ostium CLXVI, ad Pelusiacum CLVI est.CLXVI in Teubner; surely
CLXVI is intended.
[49] summa pars contermina
Aethiopiae Thebais vocatur. dividitur in praefecturas oppidorum, quas
nomou V vocant: Ombiten, Apollonopoliten, Hermonthiten, Thiniten,
Phaturiten, Coptiten, Tentyriten, Diospoliten, Antaeopoliten,
Aphroditopoliten, Lycopoliten. quae iuxta Pelusium est regio nomos
habet Pharbaethiten, Bubastiten, Sethroiten, Taniten. reliqua autem
Arabicum, Hammoniacum tendentem ad Hammonis Iovis oraculum,
Oxyrynchiten, Leontopoliten, Athribiten, Cynopoliten, Hermopoliten,
Xoiten, Mendesium, Sebennyten, Cabasiten, Latopoliten, Heliopoliten,
Prosopiten, Panopoliten, Busiriten, Onuphiten, Saiten, Ptenethum,
Ptemphum, Naucratiten, Meteliten, Gynaecopoliten, Menelaiten,
Alexandriae regionem, item Libyae, Mareotis.
[50] Heracleopolites est in
insula Nili longa p.L, in qua et oppidum, Herculis appellatum.
Arsinoitae duo sunt; hi et Memphites usque ad summum Delta perveniunt,
cui sunt contermini ex Africa duo Oasitae. quidam ex iis aliqua nomina
permutant et substituunt alios nomos, ut Heroopoliten et
Crocodilopoliten. inter Arsenoiten autem ac Memphiten lacus fuit
circuitu CCL aut, ut Mucianus tradit,CCCCL et altitudinis quinquaginta
passuum, inde LXII p. abest Memphis, quondam arx Aegypti regum, unde ad
Hammonis oraculum XII dierum iter, ad scissuram autem Nili, quod
appellavimus Delta,XV.
[51] . . .
[52] . . .
[53] . . .
[54] subinde insulis
impactus, totidem incitatus inritamentis, postremo inclusus montibus,
nec aliunde torrentior, vectus aquis properantibus ad locum Aethiopum,
qui Catadupi vocantur, novissimo catarracte inter occursantes scopulos
non fluere inmenso fragore creditur, sed ruere. postea lenis et
confractis aquis domitaque violentia, aliquid et spatio fessus, multis
quamvis faucibus in Aegyptium mare se evomat, certis tamen diebus auctu
magno per totam spatiatus Aegyptum fecundus innatat terrae.
[55] Causas huius incrementi
varias prodidere, sed maxime probabiles etesiarum eo tempore ex adverso
flantium repercussum, ultra in ora acto mari, aut imbres Aethiopiae
aestivos, isdem etesiis nubila illo ferentibus e reliquo orbe. Timaeus
mathematicus occultam protulit rationem: Phialam appellari fontem eius,
mergique in cuniculos ipsum amnem vapore anhelantem, fumidis cautibus
ubi conditur. verum sole per eos dies comminus facto extrahi ardoris vi
et suspensum abundare ac, ne devoretur, abscondi.
[56] id evenire a canis ortu
per introitum solis in leonem, contra perpendiculum fontis sidere
stante, cum eo tractu absumantur umbrae, plerisque e diverso opinatis
largiorem fluere ad septentriones sole discedente, quod in cancro et
leone evenit, ideoque tunc minus siccari, rursus in capricornum et
austrinum polum reverso sorberi et ob id parcius fluere. sed Timaeo si
quis extrahi posse credat, umbrarum defectus iis diebus et locis sine
fine adest.
[57] Incipit crescere luna
nova, quaecumque post solstitium est, sensim modiceque cancrum sole
transeunte, abundantissime autem leonem, et residit in virgine isdem
quibus adcrevit modis. in totum autem revocatur intra ripas in libra,
ut tradit Herodotus, centesimo die. cum crescit, reges aut praefectos
navigare eo nefas iudicatum est. auctus per puteos mensurae notis
deprehenduntur. iustum incrementum est cubitorum XVI.
[58] minores aquae non omnia
rigant, ampliores detinent tardius recedendo. hae serendi tempora
absumunt solo madente, illae non dant sitiente. utrumque reputat
provincia. in XII cubitis famem sentit, in XIII etiamnum esurit, XIIII
cubita hilaritatem adferunt, XV securitatem, XVI delicias. maximum
incrementum ad hoc aevi fuit cubitorum XVIII Claudio principe, minimum
V Pharsalico bello, veluti necem Magni prodigio quodam flumine
adversante. su stetere aquae, apertis molibus admittuntur. ut quaeque
liberata est terra, seritur. idem amnis unus omnium nullas exspirat
auras.
[59] Dicionis Aegyptiae esse
incipit a fine Aethiopiae Syene; ita vocatur paeninsula M passuum
ambitu, in qua castra sunt, latere Arabiae, et ex adverso insula est
IIII, Philae,DC p. a Nili fissura, unde appellari diximus Delta. hoc
spatium edidit Artemidorus et in eo CCL oppida fuisse, Iuba CCCC p.,
Aristocreon ab Elephantide ad mare DCCL. Elephantis insula intra
novissimum catarracten IIII p. et supra Syenen XVI habitatur,
navigationis Aegyptiae finis, ab Alexandria DLXXXV p.: in tantum
erravere supra scripti. ibi Aethiopicae veneunt naves; namque eas
plicatiles umeris transferunt, quotiens ad catarractas ventum est.
[60] Aegyptus super ceteram
antiquitatis gloriam XX urbium sibi Amase regnante habitata praefert,
nunc quoque multis etiamsi ignobilibus frequens. celbrantur tamen
Apollinis, mox Leucotheae, Diospolis Magna, eadem Thebe portarum centum
nobilis fama, Coptos, Indicarum Arabicarumque mercium Nilo proximum
emporium, mox Veneris oppidum et iterum Iovis ac Tentyris, infra quod
Abydus, Memnonis regia et Osiris templo inclutum,VII:D p. in Libyam
remotum a flumine.
[61] dein Ptolemais et
Panopolis ac Veneris iterum et in Libyco Lycon, ubit montes finiunt
Thebaidem. ab iis oppida Mercuri, Alabastron, Canum et supra dictum
Herculis. deinde Arsinoes ac iam dicta Memphis, inter quam et
Arsinoiten nomon in Libyco turres quae pyramides vocantur, et
labyrinthus, in Moeridis lacu nullo addito ligno exaedificatus, et
oppidum Crialon. unum praeterea intus et Arabiae conterminum claritatis
magnae, Solis oppidum.
[62] Sed iure laudetur in
litore Aegyptii maris Alexandria, a Magno Alexandro condita in Africae
parte ab ostio Canopico XII p. iuxta Mareotim lacum, qui locus antea
Rhacotes nominabatur. metatus est eam Dinochares architectus pluribus
modis memorabili ingenio,XV p. laxitate insessa ad effigiem Macedonicae
chlamydis orbe gyrato laciniosam, dextra laevaque anguloso procursu,
iam tum tamen quinta situs parte regiae dicta.
[63] Mareotis lacus a
meridiana urbis parte euripo e Canopico ostio mittit ex mediterraneo
commercia, insulas quoque plures amplexus,XXX traiectu,CCL ambitu, ut
tradit Claudius Caesar. alii schoenos in longitudinem patere XL faciunt
schoenumque stadia XXX: ita fieri longitudinis CL p., tantundem et
latitudinis.
[64] sunt in honore et intra
decursus Nili multa oppida, praecipue quae nomina ostiis dedere, non
omnibus — XII enim reperiuntur superque quattuor, quae ipsi falsa ora
appellant —, sed celeberrimis VII, proximo Alexandriae Canopico, dein
Bolbitino, Sebennytico, Phatmitico, Mendesico, Tanitico ultimoque
Pelusiaco. praeterea Butos, Pharbaethos, Leontopolis, Athribis, Isidis
oppidum, Busiris, Cynopolis, Aphrodites, Sais, Naucratis, unde ostium
quidam Naucraticum nominant quod alii Heracleoticum, Canopico, cui
proximum est, praeferentes.
[65] Ultra Pelusiacum Arabia
est, ad Rubrum mare pertinens et odoriferam illam ac divitem terram et
Beatae cognomine inclutam. haec Catabanum et Esbonitarum et Scenitarum
Arabum vocatur, sterilis, praeterquam ubi Syriae confinia attingit, nec
nisi Casio monte nobilis. his Arabes iunguntur, ab oriente Canchlei, a
meridie Cedrei, qui deinde ambo Nabataeis. Heroopoliticus vocatur
alterque Laeaniticus vel Aelaniticus sinus Rubri maris in Aegyptum
vergentis,CL intervallo inter duo oppida, Laeana et in nostro mari
Gazam. Agrippa a Pelusio Arsinoen, Rubri maris oppidum, per deserta
CXXV p. tradit: tam parvo distat ibi tanta rerum naturae diversitas.
[66] Iuxta Syria litus
occupat, quondam terrarum maxuma et plurimis distincta nominibus.
namque Palaestine vocabatur qua contingit Arabas, et Iudaea et Coele,
dein Phoenice et qua recedit intus Damascena, ac magis etiamnum
meridiana Babylonia, eadem Mesopotamia inter Euphraten et Tigrin quaque
transit Taurum Sophene, citra vero eam Commagene et ultra Armeniam
Adiabene, Assyria ante dicta, et ubi Ciliciam attingit Antiochia.
[67] longitudo eius inter
Ciliciam et Arabiam CCCCLXX p. est, latitudo a Seleucia Pieria ad
oppidum in Euphrate Zeugma CLXXV. qui subtilius dividunt, circumfundi
Syria Phoenicen volunt et esse oram maritimam Syriae, cuius parts sit
Idumaea et Iudaea, dein Phoenicen, dein Syriam. id quod praeiacet mare
totum Phoenicium appellatur. ipsa gens Phoenicum in magna gloria
litterarum inventionis et siderum navaliumque ac bellicarum artium.
[68] A Pelusio Chabriae
castra, Casius mons, delubrum Iovis Casii, tumulus Magni Pompei.
Ostracine Arabia finitur, a Pelusio LXV p. mox Idumaea incipit et
Palaestina ab emersu Sirbonis lacus, quem quidam CL circuitu tradidere.
Herodotus Casio monti adplicuit, nunc est plaus modica. oppida
Rhinocolura et intus Rhaphaea, Gaza et intus Anthedon, mons Argaris.
regio per oram Samaria; oppidum Ascalo liberum, Azotos, Iamneae duae,
altera intus.
[69] Iope Phoenicum,
antiquior terrarum inundatione, ut ferunt, insidet collem, praeiacente
saxo, in quo vinculorum Andromedae vestigia ostendit. colitur illic
fabulosa Ceto. inde Apollonia, Stratonis Turris, eadem Caesarea ab
Herode rege condita, nunc colonia Prima Flavia a Vespasiano Imperatore
deducta, finis Palaestines,CLXXXVIIII p. a confinio Arabiae. dein
Phoenice; intus autem Samariae oppida Neapolis, quod antea Mamortha
dicebatur, Sebaste in monte, et altiore Gamala.
[70] Supra Idumaeam et
Samariam Iudaea longe lateque funditur. pars eius Syriae iuncta
Galilaea vocatur, Arabiae vero et Aegypto proxima Peraea, asperis
dispersa montibus et a ceteris Iudaeis Iordane amne discreta. reliqua
Iudaea dividitur in toparchias decem quo dicemus orde: Hiericuntem
palmetis consitam, fontibus riguam, Emmaum, Lyddam, Iopicam,
Acrabatenam, Gophaniticam, Thamniticam, Betholeptephenen, Orinen, in
qua fuere Hierosolyma, longe clarissima urbium orientis, non Iudaeae
modo, Herodium cum oppido inlustri eiusdem nominis.
[71] Iordanes amnis oritur e
fonte Paneade, qui cognomen dedit Caesareae, de qua dicemus. amnis
amoenus et, quatenus locorum situs patitur, ambitiosus accolisque se
praebens velut invitus Asphaltiten lacum dirum natura petit, a quo
postremo ebibitur aquasque laudatas perdit, pestilentibus mixtas. ergo
ubi prima convallium fuit occasio, in lacum se fundti, quem plures
Genesarem vocant,XVI p. longitudinis,VI latitudinis, amoenis
circumsaeptum oppidis, ab oriente Iuliade et Hippo, a meridie Tarichea,
quo nomine aliqui et lacum appellant, ab occidente Tiberiade, aquis
calidis salubri.
[72] Asphaltites nihil
praeter bitumen gignit, unde et nomen. nullum corpus animalium recipit,
tauri camelique fluitant; inde fama nihil in eo mergi. longitudine
excedit C p., latitudine maxima LXXV implet, minima VI. prospicit eum
ab oriente Arabia Nomadum, a meridie Machaerus, secunda quondam arx
Iudaeae ab Hierosolymis. eodem latere est calidus fons medicae
salubritatis Callirrhoe, aquarum gloriam ipso nomine praeferens.
[73] Ab occidente litora
Esseni fugiunt usque qua nocent, gens sola et in toto orbe praeter
ceteras mira, sine ulla femina, omni venere abdicata, sine pecunia,
socia palmarum. in diem ex aequo convenarum turba renascitur, large
frequentantibus quos vita fessos ad mores eorum fortuna fluctibus agit.
ita per saeculorum milia — incredibile dictu — gens aeterna est, in qua
nemo nascitur. tam fecunda illis aliorum vitae paenitentia est! infra
hos Engada oppidum fuit, secundum ab Hierosolymis fertilitate
palmetorumque nemoribus, nunc alterum bustum. inde Masada castellum in
rupe, et ipsum haut procul Asphaltite. et hactenus Iudaea est.
[74] Iungitur et latere
Syriae Decapolitana regio, a numero oppidorum, in quo non omnes eadem
observant, primum tamen Damascum epoto riguis amne Chrysorroa fertilem,
Philadelphiam, Rhaphanam, omnia in Arabiam recedentia, Scythopolim,
antea Nysam, a Libero Patre sepulta nutrice ibi Scythis deductis,
Gadara, Hieromice praefluente, et iam dictum Hippon, Dion, Pellam aquis
divitem, Garasam, Canatham. intercursant cinguntque has urbes
tetrarchiae — regnorum instar singulae, et regna contribuuntur —
Trachonitis, Paneas, in qua Caesarea cum supra dicto fonte, Abila,
Arca, Ampeloessa, Gabe.
[75] Hinc redeundum est ad
oram atque Phoenicen. fuit oppidum Crocodilon, est flumen. memoria
urbium Dorum, Sycaminum. promunturium Carmelum et in monte oppidum
eodem nomine, quondam Acbatana dictum. iuxta Getta, Geba, rivus Pacida
sive Belus, vitri fertiles harenas parvo litori miscens; ipse e palude
Cendebia a radicibus Carmeli profluit. iuxta colonia Claudi Caesaris
Ptolemais, quae quondam Acce. oppidum Ecdippa, promunturium Album.
[76] Tyros, quondam insula
praealto mari DCC passibus divisa, nunc vero Alexandri oppugnantis
operibus continens; olim partu clara, urbibus genitis Lepti, Utica et
illa aemula terrarumque orbis avida Carthagine, etiam Gadibus extra
orbem conditis: nunc omnis eius nobilitas conchylio atque purpura
constat. circuitus XVIIII est, intra Palaetyro inclusa; oppidum ipsum
XXII stadia optimet. inde Sarepta et Ornithon oppida et Sidon, artifex
vitri Thebarumque Boeotiarum parens.
[77] a tergo eius Libanus
mons orsus MD stadiis Zimyram usque porrigitur, quae Coeles Syriae
cognominatur. huic par, interiacente valle, mons adversus Antilibanus
obtenditur, quondam muro coniunctus. post eum introrsus Decapolitana
regio praedictaeque cum ea tetrarchiae et Palaestines tota laxitas.
[78] at in ora item subiecta
Libano fluvius Magoras, Berytus colonia, quae Felix Iulia appellatur,
Leontos oppidum, flumen Lycos, Palaebyblos, flumen Adonis, oppida
Byblos, Botrys, Gigarta, Trieris, Calamos, Tripolis, quoniam Tyrii et
Sidonii et Aradii optinent, Orthosia, Eleutheros flumen, oppida Zimyra,
Marathos contraque Arados, septem stadiorum oppidum et insula ducentis
passibus a continente distans, re, in qua supradicti desinunt montes,
et interiacentibus campis Bargylus mons.
[79] Incipit hinc rursus
Syria, desinente Phoenice. oppida Carne, Balanea, Paltos, Gabala,
promunturium, in quo Laodicea libera, Dipolis, Heraclea, Charadrus,
Posidium. dein promunturium Syriae Antiochiae. intus ipsa Antiochia
libera, Epi Daphnes cognominata; Oronte amne dividitur. in promunturio
autem Seleucia libera, Pieria appellata.
[80] super eam mons eodem
quo alius nomine, Casius. cuius excelsa altitudo quarta vigilia
orientem per tenebras solem aspicit, brevi circumactu corporis diem
noctemque pariter ostendens. ambitus ad cacumen XVIIII p. est, altitudo
per derectum IIII. at in ora amnis Orontes, natus inter Libanum et
Antilibanum iuxta Heliopolim. oppida Rhosos et a tergo Portae, quae
Syria appellantur, intervallo Rhosiorum montium et Tauri. in ora
oppidum Myriandros, mons Amanus, in quo oppidum Bomitae. ipse ab Syris
Ciliciam separat.
[81] Nunc interiora
dicantur. Coele habet Apameam, Marsya amne divisam a Nazerinorum
tetrarchia, Bambycen, quae alio nomine Hierapolis vocatur, Syris vero
Mabog — ibi prodigiosa Atargatis, Graecis autem Derceto dicta, colitur
—, Chalcidem cognominatam Ad Belum, unde regio Chalcidena fertilissima
Syriae, et inde Cyrresticae Cyrrum, Gazetas, Gindarenos, Gabenos,
tetrarchias duas quae Granucomatitae vocantur, Hemesenos, Hylatas,
Ituraeorum gentem et qui es iix Baethaemi vocantur, Mariamnitanos,
[82] tetrarchiam quae
Mammisea appellatur, Paradisum, Pagras, Penelenitas, Seleucias praeter
iam dictam duas, quae Ad Euphraten et quae Ad Belum vocantur,
Tardytenses. reliqua autem Syria habet, exceptis quae cum Euphrate
dicentur, Arethusios, Beroeenses, Epiphanenses ad Orontem, Laodicenos,
qui Ad Libanum cognominantur, Leucadios, Larisaeos, praeter tetrarchias
in regna discriptas barbaris nominibus XVII.
[83] Et de Euphrate hoc in
loco dixisse aptissimum fuerit. oritur in praefectura Armeniae Maioris
Caranitide, ut prodidere ex iis, qui proxime viderunt, Domitius
Corbulo, in monte Aga, Licinius Mucianus, sub radicibus montis, quem
Capoten appellant, supra Zimaram XII p., initio Pyxurates nominatus.
fluit Derzenen primum, mox Anaeticam, Armeniae regiones a Cappadocia
excludens.
[84] Dascusa abest a Zimara
LXXV p; inde navigatur Sartonam L, Melitenen Cappadociae XXIIII,
Elegeam Armeniae X, acceptis fluminibus Lyco, Arsania, Arsano. apud
Elegeam occurrit ei Taurus mons nec resistit, quamquam XII p.
latitudine praevalens. Ommam vocant inrumpentem, mox ubi perfregit,
Euphraten, ultra quoque saxosum et violentum.
[85] Arabiam inde laeva,
Orroeon dictam regionem, trischoena mensura, dextraque Commagenen
disterminat, pontis tamen, etiam ubi Taurum expugnat, patiens. apud
Claudiopolim Cappadociae cursum ad occasum solis agit. primo hunc illic
in pugna Taurus aufert victusque et abscisus sibimet alio modo vincit
ac fractum expellit in meridiem. ita naturae dimicatio illa aequatur,
hoc eunte quo vult, illo prohibente ire qua velit. a catarractis iterum
navigatur.XL p. inde Commagenes caput Samosata.
[86] Arabia supra dicta
habet oppida Edessam, quae quondam Antiochia dicebatur, Callirhoem, a
fonte nominatam, Carrhas, Crassi clade nobile. iungitur praefectura
Mesopotamiae, ab Assyriis originem trahens, in qua Anthemusia et
Nicephorium oppida. mox Arabes qui Praetavi vocantur; horum caput
Singara. a Samosatis autem latere Syriae Marsyas amnis influit.
Cingilla Commagenen finit, Imeneorum citias incipit. oppida adluuntur
Epiphania et Antiochia, quae Ad Euphraten vocantur, item Zeugma LXXII
p. a Samosatis, transitu Euphratis nobile. ex adverso Apameam Seleucus,
idem utriusque conditor, ponte iunxerat.
[87] qui cohaerent
Mesopotamiae, Rhoali vocantur. at in Syria oppida Europum, Thapsacum
quondam, nunc Amphipolis; Arabes Scenitae. ita fertur usque Suram
locum, in quo conversus ad orientem relinquit Syriae Palmyrenas
solitudines, quae usque ad Petram urbem et regionem Arabiae Felicis
appellatae pertinent.
[88] Palmyra, urbs nobilis
situ, divitiis soli et aquis amoenis, vasto undique ambitu haernis
includit agros ac, velut terris exempta a rerum natura, privata sorte
inter duo imperia summa Romanorum Parthorumque est, prima in discordia
semper utrimque cura. abest ab Seleucia Parthorum, quae vocatur Ad
Tigrim,CCCXXXVII p., a proximo vero Syriae litore CCIII et a Damasco
XXVII propius.
[89] Infra Palmyrae
solitudines Telendena regio dictaeque iam Hierapolis ac Beroae et
Chalcis. ultra Palmyram quoque ex solitudinibus his aliquid obtinet
Hemesa, item Elatium, dimidio propior Petrae quam Damascus. a Sura
autem proxime est Philiscum, oppidum Parthorum ad Euphraten. ab eo
Seleuciam dierum decem navigatio, totidemque fere Babylonem.
[90] scinditur enim
Euphrates a Zeugmate DLXXXXIIII p. circa vicum Masicen et parte laeva
in Mesopotamiam vadit, per ipsam Seleuciam circaque eam praefluenti
infusus Tigri, dexteriore autem alveo Babylonem, quondam Chaldaeae
caput, petit mediamque permeans item quam Mothrim vocant, distrahitur
in paludes. increscit autem et ipse Nili modo statis diebus, paulum
differens, ac Mesopotamian inundat sole optinente XX partem cancri.
minui incipit in virginem e leone transgresso, in totum vero remeat in
XXVIIII parte virginis.
[91] Sed redeamus ad oram
Syriae, cui proxima est Cilicia. flumen Diaphanes, mons Crocodilus,
Portae Amani montis, flumina Androcus, Pinarus, Lycs, sinus Issicus,
oppidum Issos, item Alexandria, flumen Chlorus, oppidum Aegaeae
liberum, amnis Pyramus, Portae Ciliciae, oppida Mallos, Magirsos et
intus Tarsos. campi Alei, oppida Casyponis, Mopsos liberum, Pyramo
inpositum, Tyros, Zephyrium, Anchiale.
[92] amnes Saros, Cydnos,
Tarsum liberam urbem procul a mari secans. regio Celenderitis cum
oppido, locus Nymphaeum, Soloe Cilicii, nunc Pompeiopolis, Adana,
Cibyra, Pinare, Pedalie, Alae, Selinus, Arsinoe, Iotape, Dorion
iuxtaque mare Corycos, eodem nomine oppidum et portus et specus. mox
flumen Calycadnus, promunturium Sarpedon, oppida Holmoe, Myle,
promunturium et oppidum Veneris, a quo proxime Cyprus insula.
[93] sed in continente
oppida Mysanda, Anemurium, Coracesium, finisque antiquus Ciliciae Melas
amnis. intus autem dicendi Anazarbeni, qui nunc Caesarea, Augusta,
Castabala, Epiphania, quae ante Oeniandos, Elëusa, Iconium, Seleucia
supra amnem Calycadnum, Tracheotis cognomine, ab mari relata ubi
vocabatur Hermia. praeterea intus flumina Liparis, Bombos, Paradisus,
mons Imbarus.
[94] Ciliciae Pamphyliam
omnes iunxere neglecta gente Isaurica. oppida eius intus Isaura,
Clibanus, Lalasis; decurrit autem ad mare Anemuri e regione supra
dicti. simili modo omnibus, qui eadem composuere, ignorata est
contermina illi gens Omanadum, quorum intus oppidum Omana. cetera
castella XLIIII inter asperas convalles latent.
[95] Hos includit Lycaonia,
in Asiaticam iurisdictionem versa, cum qua conveniunt Philomelienses,
Tymbriani, Leucolithi, Pelteni, Tyrienses. datur et tetrarchia ex
Lycaonia, qua parte Galatiae contermina est, civitatium XIIII, urbe
celeberrima Iconio. ipsius Lycaoniae celebrantur Thebasa in Tauro, Ide
in confinio Galatiae atque Cappadociae. a latere autem eius super
Pamphyliam veniunt Thracum suboles Milyae, quorum Arycanda oppidum.
[96] Pamphylia ante Mopsopia
appellata est. mare Pamphylium Cilicio iungitur. oppida Side et in
monte Apendum, Plantanistum, Perga. promunturium Leucolla, mons
Sardemisus. amnes Eurymedon, iuxta Aspendum fluens, Catarractes, iuxta
quem Lyrnesus et Olbia ultimaque eius orae Phaselis.
[97] Iunctum mare Lycium est
gensque Lycia, unde vastus sinus. Taurus mons, ab Eois veniens
litoribus, Chelidonio promunturio disterminat, inmensus ipse et
innumerarum gentium arbiter, dextro latere septentrionalis, ubi primum
ab Indico mari exsurgit, laevo meridianus et ad occasum tendens
mediamque distrahens Asiam, nisi opprimenti terras occurrerent maria.
resilit ergo ad septentriones flexusque inmensum iter quaerit, velut de
industria rerum natura subinde aequora opponente, hinc Phoenicium, hinc
Ponticum, illinc Caspium et Hyrcanium contraque Maeotium lacum.
[98] torquetur itaque
collisus inter haec claustra et tamen victor flexuosus evadit usque ad
cognata Ripaeorum montium iuga, numerosis nominibus et novis, quacumque
incedit, insignis: Imaus prima parte dictus, mox Emodus, Paropanisus,
Circius, Cambades, Pariades, Choatras, Oreges, Oroandes, Niphates,
Taurus atque, ubi se quoque exuperat, Caucasus, ubi brachia emittit
subinde temptanti maria similis, Sarpedon, Coracesius, Cragus,
iterumque Taurus,
[99] etiam ubi dehiscit
seque populis aperit, Portarum tamen nomine unitatem sibi vindicans,
quae aliubi Armeniae, aliubi Caspiae, aliubi Ciliciae vocantur. quin
etiam confractus, effugiens quoque maria, plurimis se gentium nominibus
hinc et illinc implet, a dextra Hyrcanius, Caspius, a laeva Parihedrus,
Moschicus, Amazonicus, Coraxicus, Scythicus appellatus, in universum
vero Graece Ceraunius.
[100] In Lycia igitur a
promunturio eius oppidum Simena, mos Chimaera, noctibus flagrans,
Hephaestium civitas, et ipsa saepe flagrantibus iugis. oppidum Olympus
ibi fuit, nunc sunt montana Gagae, Corydalla, Rhodiopolis. iuxta mare
Limyra cum amne, in quem Arycandus influit, mons Masicytus, Andria
civitas, Myra, ippa Aperlae et Antiphellos, quae quondam Habesos, atque
in recessu Phellos. dein Pyrrha, item Xanthus, a mari XV, flumenque
eodem nomine. deinde Patara, quae prius Pataros, et in monte Sidyma,
promunturium Cragus.
[101] ultra par sinus
priori; ibi Pinara et quae Lyciam finit Telmesus. Lycia LXX quondam
oppida habuit, nunc XXXVI habet. ex his celeberrima praeter supra dicta
Canas, Candyba, ubi laudatur Eunias nemus, Podalia, Choma praefluente
Aedesa, Cyaneae, Ascandiandalis, Amelas, Noscopium, Tlos, Telandrus.
conprehendit in mediterraneis et Cabaliam, cuius tres urbes Oenianda,
Balbura, Bubon.
[102] a Telmeso Asiaticum
mare sive Carpathium et quae proprie vocatur Asia. in duas eam partes
Agrippa divist: unam inclusit ab oriente Phrygia et Lycaonia, ab
occidente Aegaeo ari, a meridie Aegypto, a septentrione Paphlagonia;
huius longitudinem CCCCLXX, latitudinem CCCXX fecit. alteram
determinavit ab oriente Armenia Minore, ab occidente Phrygia, Lycaonia,
Pamphylia, a septentrione provincia Pontica, a meridie mari Pamphylio,
longam DLXXV, latam CCCXXV.
[103] In proxima ora Caria
est, mox Ionia, ultra eam Aeolis. Caria mediae Doridi circumfunditur,
ad mare utroque latere ambiens. in ea promunturium Pedalium, amnis
Glaucus, deferens Telmedium, oppida Daedala, Crya fugitivorum, flumen
Axon, oppidum Calynda. amnis Indus, in Cibyratarum iugis ortus, recipit
LX perennes fluvios, torrentes vero amplius centum.
[104] oppidum Caunos
liberum, dein Pyrnos. portus Cressa, a quo Rhodus insula passuum XX.
locus Loryma, oppida Tisanusa, Paridon, Larymna, sinus Thymnias,
promunturium Aphrodisias, oppidum Hydas, sinus Schoenus, regio
Bubassus. oppidum fuit Acanthus, alio nomine Dulopolis. est in
promunturio Cnidos libera, Triopia, dein Pegusa et Stadia appellata. ab
ea Doris incipit.
[105] Sed prius terga et
mediterraneas iurisdictiones indicasse conveniat. una appellatur
Cibyratica; ipsum oppidum Phrygiae est. conveniunt eo XXV civitates,
celeberrima urbe Laodicea. imposita est Lyco flumini, latera
adluentibus Asopo et Capro, appellata primo Diospolis, dein Rhoas.
reliqui in eo conventu, quos nominare non pigeat, Hydrelitae,
Themisones, Hierapolitae. alter conventus a Synnade accepit nomen;
conveniunt Lycaones, Appiani, Corpeni, Dorylaei, Midaei, Iulienses et
reliqui ignobiles populi XV.
[106] tertius Apameam
vadit, ante appellatam Celaenas, deinde Ciboton. sita est in radice
montis Signiae, circumfusa Marsya, Obrima, Orba fluminibus in Maeandrum
cadentibus. Marsyas ibi redditur, ortus ac paulo mox conditus. ubi
certavit tibiarum cantu cum Apolline, Aulocrene est; ita vocatur
convallis,X p. ab Apamea Phrygiam petentibus. ex hoc conventu deceat
nominare Metropolitas, Dionysopolitas, Euphorbenos, Acmonenses,
Peltenos, Silbianos. reliqui ignobiles VIIII.
[107] Doridis in sinu
Leucopolis, Hamaxitos, Eleus, Etene. dein Cariae oppida Pitaium,
Eutane, Halicarnasus. sex oppida contributa ei sunt a Magno Alexandro,
Thangela, Side, Medmassa, Uranium, Pedasum, Telmisum. habitatur inter
duos sinus, Ceramicum et Iasium. inde Myndos et ubi fuit Palaemyndus,
Nariandos, Neapolis, Caryanda, Termera libera, Bargylia et, a quo sinus
Iasius, oppidum Iasus.
[108] Caria interiorum
nominum fama praenitet. quippe ibi sunt oppida Mylasa libera,
Antiochia, ubi fuere Symmaethos et Cranaos oppida; nunc eam
circumfluunt Maeander et Morsynus. fuit in eo tractu et Maeandropolis,
est Eumenia, Cludro flumini adposita, Glaucus amnis, Lysias oppidum et
Orthosia, Berecynthius tractus, Nysa, Trallis, eadem Euanthia et
Seleucia et Antiochia dicta; adluitur Eudone amne, perfunditur
Thebaite.
[109] quidam ibi Pygmaeos
habitasse tradunt. praeterea sunt Thydonos, Pyrrha, Eurome, Heraclea,
Amyzon, Alabanda libera, quae conventum eum cognominavit, Stratonicea
libera, Labrayndos, Ceramus, Troezene, Phorontis. longinquiores eodem
foro disceptant Orthronienses, Alindienses, Euhippini, Xystiani,
Hydissenses, Apolloniatae, Trapezopolitae, Aphrodisienses liberi.
praeter haec sunt Coscinus, Harpasa, adposita fluvio Harpaso, quo et
Trallicon, cum fuit, adluebatur.
[110] Lydia autem perfusa
flexuosis Maeandri amnis recursibus super Ioniam procedit, Phrygiae ab
exortu solis vicina, ad septentrionem Mysiae, meridiana parte Cariam
amplectens, Maeonia ante appellata. celebratur maxime Sardibus in
latere Tmoli montis, qui ante Timolus appellabatur, conditis; ex quo
profluente Pactolo eodemque Chrysorroa ac fonte Tarni a Maeonis civitas
ipsa Hyde vocitata est, clara stagno Gygaeo.
[111] Sardiana nunc
appellatur each iurisdictio, conveniuntque in eam extra praedictos
Macedones Cadieni, Philadelphini et ipsi in radice Tmoli Cogamo flumini
adpositi Maeonii, Tripolitani, iid et Antoniopolitae — Maeandro
adluuntur —, Apollonhieritae, Mysotimolitae et alii ignobiles.
[112] Ionia, ab Iasio sinu
incipiens, numerosiore ambitu flectitur. in each primus sinus
Basilicus, Posideum promunturium et oppidum, Oraculum Branchidarum
appellatum, nunc Didymei Apollinis litore stadiis XX, et inde CLXXX
Miletus, Ioniae caput, Lelegeis ante et Pityusa et Anactoria nominata,
super LXXXX urbium per cuncta maria genetrix nec fraudanda cive Cadmo,
qui primus prorsam orationem condere instituit.
[113] amnis Maeander, ortus
e lacu in monte Aulocrene plurimisque adfusus oppidis et repletus
fluminibus crebris, ita sinuosus flexibus, ut saepe credatur reverti,
Apamenam primum pervagatur regionem, mox Eumeneticam ac deinde
Hyrgaleticos campos, postremo Cariam, placidus omnesque eos agros
fertilissimo rigans limo, ad decumum a Mileto stadium lenis inlabitur
mari. inde mons Latmus, oppida Heraclea, montis eius cognominis Carice,
Myuus, quod primo condidisse Iones narrantur Athenis profecti,
Naulochum, Priene, in ora, quae Troglea appellatur, Gaesus amnis, regio
omnibus Ionibus sacra et ideo Panionia appellata;
[114] iuxta fugitivis
conditum, uti nomen indicio est, Phygela fuit et Marathesium oppidum.
supra haec Magnesia Maeandri cognomine insignis, Thessalica Magnesia
orta. abest Epheso XV p., Trallibus eo amplius MMM. antea Thessaloche
et Mandrolytia nominata et litori adposita Derasidas insulas secum
abstulit mari.
[115] intus et Thyatira
adluitur Lyco, Pelopia aliqunado et Euhippia cognominata. in ora autem
Matium, Ephesus, Amazonum opus, multis antea expetita nominibus,
Alopes, cum pugnatum apud Troiam est, mox Ortygiae, Amorges. vocata et
Smyrna est, cognomine Trachia, et Haemonion et Ptelea. attollitur monte
Pione, adluitur Caystro, in Cilbianis iugis orto multosque amnis
expellit. ab iis multitudo limi est, qua terras propagat mediisque iam
capmis Syrien insulam adiecit. fons in urbe Callippia et templum Dianae
conplexi e diversis regionibus duo Selenuntes.
[116] ab Epheso Matium
aliud Colophoniorum et intus ipsa Colophon, Haleso adfluente. inde
Apollinis Clarii fanum, Lebedos — fuit et Notium oppidum —,
promunturium Cyrenaeum, mons Mimas CL p. excurrens atque in
continentibus campis residens. quo in loco Magnus Alexander intercidi
planitiem eam iusserat VII:D p. longitudine, ut duos sinus iungeret
Erythrasque cum Mimante circumfunderet.
[117] iuxta eas fuerunt
oppida Pteleon, Helos, Dorion, nunc est Aleon fluvius, Corynaeum,
Mimantis promunturium, Clazomenae, Parthenie et Hippi, Chytrophoria
appellatae, cum iae essent. iusserat Alexander idem per duo stadia
contineti adnecti. interiere intus Daphnus et Hermesta et Sipylum, quod
ante Tantalis vocabatur, caput Maeoniae, ubi nunc est stagnum Sale.
obiit et Archaeopolis, substituta Sipylo, et inde illi Colpe et huic
Libade.
[118] regredientibus inde
abest XII p., ab Amazone condita, restituta ab Alexandro, in ora
Zmyrna, amne Melete gaudens non procul orto. montes Asiae nobilissimi
in hoc tractu fere explicant se: Mastusia a tergo Zmyrnae et Termetis
Olympi radicibus iunctus in Dracone desinit, Draco in Tmolo, Tmolus in
Cadmo, ille in Tauro.
[119] a Zmyrna Hermus amnis
campos secat et nomini suo adoptat. oritur iuxta Dorylaum, Phrygiae
civitatem, multosque colligit fluvios, inter quos Phrygem, qui nomine
genti dato a Caria eam disterminat, Hyllum et Cryon, ipsos Phrygiae,
Mysiae, Lydiae amnibus repletos. fuit in ore eius oppidum Temnos, nunc
in extremo sinu Myrmeces scopuli, oppidum Leucae in promunturio, quod
insula fuit, finisque Ioniae Phocaea.
[120] Zmyrnaeum conventum
magna pars et Aeoliae, quae mox dicetur, frequentat praeterque
Macedones Hyrcani cognominati et Magnetes a Sipylo. verum Ephesum,
alterum lumen Asiae, remotiores conveniunt Caesarienses, Metropolitae,
Cilbiani Inferiores et Superiores, Mysomacednoes, Mastaurenses,
Briullitae, Hypaepeni, Dioshieritae.
[121] Aeolis proxima est,
quondam Mysia appellata, et quae Hellesponto adiacet Troas. ibi a
Phocaea Ascanius portus. dein fuerat Larisa, sunt Cyme, Myrina quae
Sebastopolim se vocat, et intus Aegaeae, Itale, Posidea, Neon Tichos,
Temnos. in ora autem Titanus amnis et civitas ab eo cognominata — fuit
et Grynia, nunc tantum portus, olim insula adprehensa —, oppidum Elsea
et ex Mysia veniens Caicus amnis, oppidum Pitane, Canaitis amnis.
[122] intercidere Canae,
Lysimachea, Atarnea, Carene, Cisthene, Cilla, Cocylium, Thebe, Astyre,
Chrysa, Palaescepsis, Gergitha, Neandros; nunc est Perperene civitas,
Heracleotes tractus, Coryphas oppidum, amnes Grylios, Ollius, regio
Aphrodisias quae antea Politice Orgas, regio Scepsis, flumen Euenum,
cuius in ripis intercidere Lyrnesos, Miletos. in hoc tractu Ide mons et
in ora, quae sinum cognominavit et conventum, Adramytteos, olim Pedasus
dicta, flumina Astron, Cormalos, Crianos, Alabastros, Hieros ex Ida;
intus mons Gargara eodemque nomine oppidum.
[123] rursus in litore
Antandros, Edonis prius vocata, dein Cimmeris, Assos, eadem apollonia —
fuit et Palamedium oppidum —, promunturium Lectum disterminans Aeolida
et Troada. fuit et Polymedia civitas, Chrysa et Larisa alia. Zminthium
templum durat. intus Colone intercidit. deportant Adramytteum negotia
Apollonitae a Rhyndaco amne, Eresi, Miletopolitae, Poemaneni, Macedones
Asculacae, Polichnaei, Pionitae, Cilices Mandacandeni, Mysi Abretteni
et Hellespontii appellati et alii ignobiles.
[124] Troadis primus locus
Hamaxitus, dein Cebrenia ipsaque Troas, Antigonia dicta, nunc
Alexandria colonia Romana, oppidum Nee, Scamander amnis navigabilis et
in promunturio quondam Sigeum oppidum; dein portus Achaeorum, in quem
influit Xanthus Simoenti iunctus stagnumque prius faciens
Palaescamander; ceteri Homero celebrati, Rhesus, Heptaporus, Carsus,
Rhodius, vestigia non habent. Granicus diverso tractu in Propontida
fluit. est tamen, ut prius, Scamandria civitas parva ac MM:D p. remotum
a portu Ilium immune, unde omnis rerum claritas.
[125] extra sinum sunt
Rhoetea litora, Rhoeteo et Dardanio et Arisbe oppidis habitata. fuit et
Achilleon oppidum, iuxta tumulum Achillis conditum a Mytilenaeis et mox
Atheniensibus, ubi classis eius steterat in Sigeo. fuit et Aeantion, a
Rhodiis conditum in altero cornu, Aiace ibi sepulto XXX stadiorum
intervallo a Sigeo, et ipso in statione classis suae. supra Aeolida et
partem Troadis in mediterraneo est quae vocatur Teuthrania, quam Mysi
antiquitus tenuere. ibi Caicus amnis iam dictus oritur. gens ampla per
se, etiam cum totum Mysia appellaretur.
[126] Pioniae, Andera,
Idale, Stabulum, Conisium, Teium, Balce, Tiare, Teuthranie, Sarnaca,
Haliserne, Lycide, Parthenium, Cambre, Oxyopum, Lygdamum, Apollonia
longeque clarissimum Asiae Pergamum, quod intermeat Selinus, praefluit
Cetius profusus Pindaso monte. abest haud procul Elaea, quam in litore
diximus. Pergamena velut eius tractus iurisdictio. ad eam conveniunt
Thyatireni, Mossyni, Mygdones, Bregmeni, Hierocometae, Perpereni,
Tiareni, Hierolophienses, Hermocapelitae, Attalenses, Panteenses,
Apollonidienses aliaeque inhonorae civitates.
[127] a Rhoeteo Dardanium
oppidum parvum abest stadia LXX. inde XVIII promunturium Trapeza, unde
primum concitat se Hellespontus. Ex Asia interisse gentes
tradit Eratosthenes Solymorum, Lelegum, Bebrycum, Colycantiorum,
Tripsedorum, Isidorus Arieneos et Capreatas, ubi sit Apamea condita a
Seleuco rege inter Ciliciam, Cappadociam, Cataoniam, Armeniam, et
quoniam ferocissimas gentes domuisset, initio Dameam vocatam.
[128] Insularum ante Asiam
prima est in Canopico ostio Nili, a Canopo, Menelai gubernatore, ut
ferunt, dicta; altera iuncta ponte Alexandriae, colonia Caesaris
dictatoris, Pharos, quondam diei navigatione distans ab Aegypto, nunc e
turri nocturnis ignibus cursum navium regens: namque fallacibus vadis
Alexandria tribus omnino aditur alveis mari, Stegano, Posideo, Tauro.
in Phoenicio deinde mari est ante Iopen Paria, tota oppidum, in qua
obiectam belvae Andromedam ferunt, et iam dicta Arados, inter quam et
continentem L cubita alto mari, ut auctor est Mucianus, e fonte culcis
aqua turbo coriis facto usque a vado trahitur.
[129] Pamphylium mare
ignobiles insulas habet, Cilicium ex quinque maximis Cyprum, ad ortum
occasumque Ciliciae ac Syriae obiectam, quondam novem regnorum sedem,
huius circuitum Timosthenes CCCCXXVII:D p. prodidit, Isidorus CCCLXXV.
longitudinem inter duo promunturia, Clidas et Acamanta, quod est ab
occasu, Artemidorus CLXII:D, Timosthenes CC; vocatam ante Acamantida
Philonides, Cerastim Xenagoras et Aspeliam et Amathusiam et Macariam,
Astynomus Crypton et Colinian.
[130] oppida in each XV,
Nea Paphos, Palaepaphos, Curias, Citium, Corinaeum, Salamis, Amathus,
Lapethos, Soloe, Tamasos, Epidaurum, Chytri, Arsinoe, Carpasium,
Golgoe. fuere et Cinyria, Mareum, Idalium. abest ab Anemurio Ciliciae L
mare quod praetenditur vocant Aulona Cilicium. in eodem situ Elaeusa
insula est et quattuor ante promunturium ex adverso Syriae Clides
rursusque ab altero capite Stiria, contra Neam Paphum Hiera Cepia,
contra Salamina Salaminiae.
[131] in Lycio autem mari
Idyris, Telendos, Attelebussa, Cypriae tres steriles et Dionysia, prius
Charaeta dicta, dein contra Tauri promunturium pestiferae navigantibus
Chelidoniae totidem, ab iss cum oppido Leucolla, Pactyae, Lasia,
Nymphais, Macris, Megista, cuius civitas interiit. multae deinde
ignobiles, sed contra Chimaeram Dolichiste, Choerogylion, Crambusa,
Rhoge, Xenagora VIII, Daedalon duae, Cryeon tres, Strongyle et contra
Sidyma Antiochi Glaucumque versus amnem Lagusa, Macris, Didymae, Helbo,
Scope, Aspis et, in qua oppidum interiit, Telandria proximaque Cauno
Rhodusa.
[132] Sed pulcherrima est
libera Rhodos, circuitu CXXV aut, si potius Isidoro credimus,CIII,
habitata urbibus Lindo, Camiro, Ialyso, nunc Rhodo. distat ab
Alexandria Aegypti DLXXXIII, ut Isidorus tradit, ut
Eratosthenes,CCCCLXVIIII, ut Mucianus D, a Cypro CLXXVI. vocitata est
antea Ophiusa, Asteria, Aethria, Trinacrie, Corymbia, Poeeessa,
Atabyria ab rege, dein Macaria et Oloessa.
[133] Rhodiorum insulae
Carpathus, quae mari nomen dedit, Casos, Hagne, Eulimna, Nisyros,
distans a Cnido XV:D, Porphyris antea dicta, et eodem tractu media
inter Rhodum Cnidumque Syme; cingitur XXXVII:D, portus benigne praebet
VIII. praeter eas circa Rhodum Cyclopis, Teganon, Corydlusa, Diabatae
IIII, Hymos, Chalce eum oppido, Teutlusa, Narthecusa, Dimastos, Progne
et a Cnido Cisserusa, Therionarcia, Calydne cum tribus oppidis, Notio,
Nisyro, Mendetero, et in Arconneso oppidum Ceramus. in Cariae ora quae
vocantur Argiae numero XX et Hyetusa, Lepsia, Leros.
[134] nobilissima autem in
eo sinu Coos, ab Halicarnaso XV distans, circuitu C, ut plures
existimant, Merope vocata, Cea, ut Staphylus, Meropis, ut Dionysius,
dein Nymphaea. mons ibi Prion; et Nisyron abruptam illi putant, quae
Porphyris antea dicta est. Caryanda cum oppido, nec procul ab
Halicarnaso Pidossus; in Ceramico autem sinu Priaponesos, Hipponesos,
Pserima, Lampsa, Aemyndus, Passala, Crusa, Pyrraethusa, Sepiusa, Melano
paulumque a continente distans quae vocata est Cinaedopolis, probrosis
ibi relictis a rege Alexandro.
[135] Ioniae ora Aegeas et
Corseas habet et Icaron, de qua dictum est, Laden, quae prius Late
vocabatur, atque inter ignobiles aliquot duas Camelitas Mileto vicinas,
Mycalae Trogilias tres, Philion, Argennon, Sandalion, Samon liberam,
circuitu LXXXVII:D aut, ut Isidorus,C. Partheniam primum appellatam
Aristoteles tradit, postea Dryusam, deinde Anthemusam; Aristocritus
adicit Melamphyllum, dein Cyparissiam, alii Parthenoarrhusam,
Stephanen. amnes in each Imbrasus, Chesius, Hibiethes, fontes Gigartho,
Leucothea, mons Cercetius. adiacent insulae Rhypara, Nymphaea,
Achillea.
[136] Par claritate ab each
distat XCIIII cum oppido Chios libera, quam Aethaliam Ephorus prisco
nomine appellat, Metrodorus et Cleobulus Chiam a Chione nympha, aliqui
a nive, et Macrim et Pityusam. montem habet Pelinnaeum, marmor Chium.
circuitu CXXV colligit, ut veteres tradidere, Isidorus VIIII adicit.
posita est inter Samum et Lesbum, ex adverso maxime Erythrarum.
[137] finitimae sunt
Tellusa, quam alii Paphnusam scribunt, Oenusa, Elaphitis, Euryanassa,
Arginusa cum oppido. iam hae circa Ephesum et quae Pisistrati vocantur
Anthinae, Myonnesos, Diarrheusa — in utraque oppida intercidere —,
Poroselene cum oppido, Cerciae, Halone, Commone, Illetia, Lepria,
Aethre, Sphaeria, Procusae, Bolbulae, Pheate, Priapos, Syce, Melane,
Aenare, Sidusa, Pele, Drymusa, Anhydros, Scopelos, Sycusa, Marathusa,
Psile, Perirrheusa multaeque ignobiles.
[138] clara vere in alto
Teos cum oppido, a Chio LXXII:D, tantundem ab Erythris. iuxta Zmyrnam
sunt Peristerides, Carteria, Alopece, Elaeusa, Bacchina, Pystira,
Crommyonesos, Megale, ante Troada Ascaniae, Plateae tres, dein Lamiae,
Plitaniae duae, Plate, Scopelos, Getone, Arthedon, Coele, Lagusae,
Didymae.
[139] Clarissima autem
Lesbos, a Chio LXV, Himerte et Lasia, Pelasgia, Aegira, Aethiope,
Macaria appellata. fuit VIIII oppidis incluta: ex his Pyrrha hausta est
mari, Arisbe terrarum motu subversa, Antissam Methymna traxit in se,
ipsa VIIII urbibus Asiae in XXXVII p. vicina. et Agamede obiit et
Hiera; restant Eresos, Pyrrha et libera Mytilene, annis MD potens.
[140] tota insula
circuitur, ut Isidorus,CLXVIII, ut veteres,CXCV. montes habet
Lepetymnum, Ordymnum, Macistum, Creonem, Olympum. a proxima continete
abest VII:D p. insulae adpositae Sandalium, Leucae V, ex iis Cydonea
cum fonte calido. Arginusae ab Aege IIII p. distant. dein Phellusa,
Pedna, extra Hellespontum adversa Sigeo litori iacet Tenedus,
Leucophrys dicta et Phoenice et Lyrnesos; abest a Lesbo LVI, a Sigeo
XII:D.
[141] Impetum deinde sumit
Hellespontus, et mare incumbit, verticibus limitem fodiens, donec Asiam
abrumpat Europae. promunturium id appellavimus Trapezam. ab eo X p.
Abydum oppidum, ubi angustiae VII stadiorum. deinde Percote oppidum et
Lampsacum, antea Pityusa dictum, Parium colonia quam Homerus Adrastiam
appellavit, oppidum Priapos, amnis Aesepus, Zelia, Propontis — ita
appellatur ubi se distat mare —, flumen Granicum, Artace portus ubi
oppidum fuit.
[142] ultra insulam
continenti iunxit Alexander, in qua oppidum Milesiorum Cyzicum, ante
vocitatum Arctonnesus et Dolionis et Didymis, cuius a vertice mons
Didymus. mox oppida Placia, Ariace, Scylace, quorum a tergo mons
Olympus, Mysius dictus, civitas Olympena, amnes Horisius et Rhyndacus,
ante Lycus vocatus; oritur in stagno Artynia iuxta Miletopolim, recipit
Maceston et plerosque alios, Asiam Bithyniamque disterminans.
[143] each appellata est
Cronia, dein Thessalis, dein Malianda et Strymonis. hos Homerus
Halizonas cixit, quando praecingitur gens mari. urbs fuit inmensa
Atussa nomine, nunc sunt XII civitates inter quas Gordiu Come, quae
Iuliopolis vocatur. in ora Dascylos, dein flumen Gelbes et intus Helgas
oppidum, quae Germanicopolis, alio nomine Booscoete, sicut Apamea, quae
nunc Myrlea Colophoniorum, flumen Echeleos, anticus Troadis finis et
Mysiae initium.
[144] postea sinus in quo
flumen Ascanium, oppidum Bryalion, amnes Hylas et Cios cum oppido
eiusdem nominis, quod fuit emporium non procul accolentis Phrygiae, a
Milesiis quidem conditum, in loco tamen qui Ascania Phrygiae vocabatur.
quapropter non aliubi aptius de each dicatur.
[145] Phrygia, Troadi
superiecta populisque a promunturio Lecto ad flumen Echeleum
praedictis, septentrionali sui parte Galatiae contermina, meridiana
Lycaoniae, Pisidiae, Mygdoniae, ab oriente Cappadociam attingit. oppida
ibi celeberrima praeter iam dicta Ancyra, Andria, Celaenae, Colossae,
Carina, Cotiaïon, Ceraïne, Conium, Midaïum. sunt auctores transisse ex
Europa Moesos et Brygos et Thynos, a quibus appellentur Mysi, Phryges,
Bithyni.
[146] Simul dicendum
videtur et de Galatia, quae superposita agros maiore ex parte Phrygiae
tenet caputque quondam eius Gordium. qui partem eam insedere Gallorum
Tolostobogi et Voturi et Ambitouti vocantur; qui Maeoniae et
Paphlagoniae regionem, Trogmi. praetenditur Cappadocia a septentrione
et solis ortu, cuius uberrimam partem occupavere Tectosages. ac toto
tractu gentes quidem hae, populi vero ac tetrarchiae omnes numero CXCV.
oppida Tectosagum Ancyra, Trogmorum Tavium, Tolostobogiorum Pisinuus
[147] praeter hos celebres
Attalenses, Arassenses, Comenses, Dicitenses, Hierorenses, Lystreni,
Neapolitani, Oeandenses, Seleucenses, Sebasteni, Timoniacenses,
Thebaseni. attingit Galatia et Pamphyliae Cabaliam et Milyas qui circa
Barim sunt et Cyllanicum et Oroandicum Pisidiae in each praeter iam
dicta Saggarium et Gallus, a quo nomen traxere Matris deum sacerdotes.
[148] Nunc reliqua in ora.
a Cio intus in Bithynia Prusa, ab Hannibale sub Olympo condita — indea
Nicaeam XXV p. interveniente Ascanio lacu —, dein Nicaea in ultimo
Ascanio sinu, quae prius Olbia et Prusias, item altera sub Hypio monte.
fuere Pythopolis, Parthenopolis, Coryphanta. sunt in ora amnes Aesius,
Bryazon, Plataneus, Areus, Aesyros, Geudos, qui et Chrysorroas,
promunturium in quo Megarice oppidum fuit. inde Craspedites sinus
vocabatur, quoniam id oppidum velut in lacinia erat. fuit et Astacum,
unde et ex eo Astacenus idem sinus; fuit et Libyssa oppidum, ubi nunc
Hannibalis tantum tumulus. est in intimo sinu Nicomedia Bithyniae
praeclara.
[149] Leucatas
promunturium, quo includitur Astacenus sinus, a Nicomedia XXXVII:D p.,
rursusque coeuntibus terris angustiae pertinentes usque ad Bosporum
Thracium. in his Calchadon libera, a Nicomedia LXII:D p., Procerastis
ante dicta, dein Colpusa, postea Caecorum oppidum, quod locum eligere
nescissent, VII stadiis distante Byzantio, tanto feliciore omnibus
modis sede. ceterum intus in Bithynia colonia Apamena, Agrippenses,
Iuliopolitae, Bithynion. flumina Syrium, Laphias, Pharnacias, Alces,
Serinis, Lilaeus, Scopas, Hieros, qui Bithyniam et Galatiam
disterminunt.
[150] ultra Calchadona
Chrysopolis fuit, dein Nicopolis, a qua nomen etiamnum sinus retinet,
in quo portus Amyci. dei Naulochium promunturium, Estiae, templum
Neptuni. Bosporus, D p. intervallo Asiam Europae iterum auferens, abest
a Calchadone XII:D p., inde fauces primae VIII:DCCL p., ubi Spiropolis
oppidum fuit. tenent oram omnem Thyni, interiora Bithyni. is finis
Asiae est populorumque CCLXXXII, qui ad eum locum a fine Lyciae
numerantur. spatium Hellesponti et Propontidis ad Bosporum Thracium
CCXXXVIIII p. diximus. a Calchadone Sigeum Isidorus CCCXXII:D p.
tradit.
[151] Insulae in Propontide
ante Cyzicum Elaphonnesus, unde Cyzicenum marmor, eadem Neuris et
Proconnesus dicta. secuntur Ophiusa, Acanthus, Phoebe, Scopelos,
Porphyrione, Halone cum oppido, Delphacie, Polydora, Artacaeon cum
oppido. est et contra Nicomediam Demonnesos, item ultra Heracleam
adversa Bithyniae Thynias, quam barbari Bithyniam vocant. est et
Antiochia et contra fauces Rhydaci Besbicos,XVIII p. circuitu. est et
Elaea et duae Rhoduae, Erebinthote, Megale, Chalcitis, Pityodes.
|